Dat zegt de Algemene Rekenkamer, een onafhankelijk orgaan dat uitgavenplannen
van de regering doorlicht, in een jaarrapport over de aanschaf van de JSF
aan de Tweede Kamer.

"De Tweede Kamer dient vollediger en actuelere informatie te krijgen over
de kosten van het JSF-programma", aldus de Rekenkamer, die stelt dat "het
beeld dat het ministerie van Defensie schetst, veelal eenzijdig" is.

Voorts zijn er nog steeds financiële risico’s als gevolg van mogelijke
problemen op het gebied van ICT en personeel. Risico’s die Defensie nog niet
heeft weggenomen.

Blindstaren op JSF
Naast dit alles stelt de Rekenkamer dat Defensie geen enkele rekening houdt
met de komst van een ander toestel dan de Joint Strike Fighter. Daarmee
suggereert de Rekenkamer dat Defensie bevooroordeeld is ten gunste van de
Amerikaanse jager.

"Wij constateren dat het ministerie van Defensie gericht is op de komst
van de JSF en vooralsnog geen rekening lijkt te houden met de gevolgen van
een eventuele keuze voor een ander toestel dan de JSF", schrijft de
Rekenkamer in het rapport aan de Tweede Kamer.

Dit baseert de Rekenkamer op het feit dat Defensie allerlei testen houdt en
onderzoeken doet naar de compatibiliteit van de JSF met bestaand
defensiematerieel, maar dit nog niet gedaan heeft met andere toestellen,
zoals de Gripen van Saab.

Ook heeft Defensie "nauwelijks in kaart gebracht" wat de financiële
gevolgen zouden zijn als Nederland uit het JSF-programma stapt, stelt het
rapport.

Volgens een geactualiseerde indicatie van de Rekenkamer zouden deze kosten
tenminste 430 miljoen euro zijn.

Haaks op brief De Vries
De conclusies van de Algemene Rekenkamer staan op belangrijke punten haaks op
wat CDA-staatssecretaris Jack de Vries van Defensie in december liet weten
aan de Tweede Kamer. In een brief schreef hij toen dat het JSF-programma "de
minste risico's" kent vanwege - onder meer - de financiën.

Daarnaast constateert de Rekenkamer dat er, net als in zijn jaarrapport over
2007, nog steeds grote risico’s zijn door personeelsgebrek en verwachte
problemen met de samensmelting van de verschillende ICT-systemen, als gevolg
van de JSF-aanschaf.

De constatering sluit aan op eerdere signalen van de auditdiensten van de
ministeries van Economische Zaken en Defensie, die vorig jaar aangaven dat
er een tekort aan technisch specialisten is binnen de
JSF-projectorganisatie.

"Dat maakt de projectorganisatie kwetsbaar", vindt de Rekenkamer.

De invoering van het Amerikaanse ALIS ICT-systeem - noodzakelijk voor het
gebruik van de JSF - en de koppeling ervan aan (toekomstige)
defensiesystemen, levert zeer waarschijnlijk ook problemen op.

Ook heeft de Rekenkamer moeite met de verschillende valutaberekeningen. Het
ministerie van Defensie houdt voor zijn investeringsprogramma voor de JSF
vast aan een dollar-euro prijspeil uit 2005, waar de Rekenkamer vindt dat
Defensie de valutaire verschillen constant zou moeten aanpassen aan de
actualiteit. Dit omdat de verschillen in prijspeil het totale kostenplaatje
beïnvloeden.

Reactie staatssecretaris
Staatssecretaris De Vries liet aan de Rekenkamer weten, het niet eens te zijn
met de conclusies van het jaarrapport. Volgens hem voldoet de
informatievoorziening aan alle criteria.

Over de problematiek omtrent de ICT-integratie is hij het evenmin eens met de
Rekenkamer. De Vries schat de kans op problemen juist laag in.

Een woordvoerder van de Rekenkamer laat aan Z24 weten, dat de organisatie dat
deel van de reactie een "wonderlijk aspect" vindt, daar de
Rekenkamer voor zijn conclusies gesproken heeft met leden van het
projectteam van Defensie, die juist hun zorgen over de ICT-integratie
uitten.

"Wij gaan ervan uit dat de staatssecretaris met dezelfde mensen gesproken
heeft", zegt de woordvoerder.

De Vries zegde wel toe voortaan ook de uitstapkosten mee te zullen delen in
zijn informatievoorziening aan de Tweede Kamer, en deelt de zorgen over de
personeelsbezetting

Bevooroordeeldheid blijft
Ook stelt De Vries dat het rapport van de Rekenkamer de periode dekt tot
oktober 2008, en dat terwijl Defensie in december 2008 een
kandidatenevaluatie presenteerde waarin de JSF naar voren kwam als het beste
toestel, afgezet tegen rivalen als de Saab Gripen en de Advanced F-16 van
Lockheed.

De conclusie van de Rekenkamer is daarmee achterhaald, vindt de
staatssecretaris.

De Rekenkamer geeft hem gelijk op het punt van de data, maar vindt dat er
genoeg andere argumenten zijn om vol te kunnen houden dat Defensie
bevooroordeeld lijkt te zijn met betrekking tot de Joint Strike Fighter, en
dat de Tweede Kamer vollediger en actueler geïnformeerd dient te worden.

Zo merkt de Rekenkamer op dat Defensie vast blijft houden aan het prijspeil
van 2005 voor vaststelling van de kosten van het project, waar het bij
andere aanschafprojecten wél gebruik maakt van het actuele prijspeil.

"Maar het is aan de Tweede Kamer om de staatssecretaris hierover te
bevragen", besluit de woordvoerder van de Rekenkamer.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl